Siedemdziesiąt pięć lat temu, na przełomie lat 1932 i 1933, trzej absolwenci Wydziału Matematyczno - Przyrodniczego Uniwersytetu Poznańskiego: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski złamali szyfr niemieckiej maszyny kodującej Enigma, co pozwoliło na odczytywanie tajnej korespondencji III Rzeszy. Sześć lat później, w przededniu napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę, przekazano wywiadowi francuskiemu i angielskiemu kopię niemieckiej maszyny do kodowania oraz urządzenia i metody umożliwiające odszyfrowywanie depesz nieprzyjaciela.
Historycy są zgodni w ocenie, że możliwość odczytywania przez Sprzymierzonych korespondencji szyfrowanej z wykorzystaniem Enigmy przyczyniła się do skrócenia czasu trwania II wojny światowej i do ocalenia wielu istnień ludzkich. To był istotny wkład Polski w pokonanie nazizmu. Osiągnięcia naukowe i postawa etyczna trzech polskich kryptologów to także świadectwo dla obecnych i przyszłych pokoleń, że walczyć o niepodległość i pomyślność ojczyzny można równie skutecznie potęgą umysłu, jak daniną krwi.
Zasługi Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego oraz Henryka Zygalskiego są godne upamiętnienia także z uwagi na fakt, iż badania wybitnych absolwentów poznańskiej uczelni oraz brytyjskich matematyków odegrały również znaczącą rolę w narodzinach informatyki. Warte podkreślenia jest, że sukces pracowników przedwojennego Biura Szyfrów, dający początek wykorzystaniu zaawansowanej matematyki w kryptologii, był możliwy dzięki wysokiej jakości kształcenia na Wydziale Matematyczno - Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego.
Z okazji 75 rocznicy złamania szyfru Enigmy Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, składając hołd trzem zasłużonym polskim kryptologom, absolwentom naszej uczelni, ustanawia cykl corocznych wykładów z informatyki ich imienia.
Cykl został zainaugurowany 25 stycznia 2008 roku Dniem Kryptologii. Następujący goście wystąpili podczas tego dnia:
- Marek Grajek Strażnicy kłamstw - autor książki ‘‘Enigma. Bliżej prawdy’’ - historycznej książki 2008 roku
- Andrew Odlyzko Cybersecurity, Mathematics, and Limits on Technology - profesor Uniwersytetu Minesot, oraz dyrektor Interdisciplinary Digital Technology Center
- Józef Pieprzyk Multi-Party Computations via Graph Coloring - profesor Univerystetu Macquarie w Sydney, oraz dyrektor Centre for Advanced Computing - Algorithms and Cryptography (ACAC)
- Avi Wigderson Randomness - a computational complexity view - profesor z Institute for Advanced Study w Princeton
- Emo Welzl When Conflicting Constraints Can be Resolved - the Local Lemma and Satisfiability - profesor z Eidgenössische Technische Hochschule w Zurichu (ETH)
- Shafi Goldwasser Secrets and Proofs: The Role of Randomness - profesor z Massachusetts Institute of Technology i Weizmann Institute of Science
- Johan Håstad Lazy verification of proofs and hard problems - profesor z Royal Institute of Technology (KTH) w Sztokholmie
- Noga Alon Voting Paradoxes - profesor z Uniwersytetu w Tel Awiwie
- Gil Kalai What can we learn from a failure of quantum computers - profesor Uniwersytetu w Jerozolimie oraz Uniwersytetu Yale
- Sir John Dermot Turing Alan Turing and the Enigma - bratanek Alana Turinga, autor jego biografii - „Prof” Alan Turing Decoded (2015)
